Οχι το 1826, όπως γνωρίζαμε, αλλά για πρώτη φορά το 1822 ο Γέρος του Μοριά εξαπέλυσε τη θρυλική απειλή του όπως αποδεικνύει επιστολή του, που θα δημοπρατηθεί αύριο με εκτίμηση 3.500 ευρώ
«Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους» έγραφε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στις 20 Μαΐου 1826, προσπαθώντας να δώσει και πάλι πνοή στην Ελληνική Επανάσταση και να αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ Πασά, ο οποίος μαζί με τον προδότη οπλαρχηγό Δημήτρη Νενέκο προσπαθούσε να την καταπνίξει.
Από την επιστολή εκείνη έμειναν στην Ιστορία δύο φράσεις: 1. «Φωτιά και τσεκούρι», φράση τόσο δημοφιλής που έχει γραφτεί ακόμη και σε προκηρύξεις τρομοκρατικών οργανώσεων, έχει γίνει τίτλος βιβλίου και έχει ακουστεί ακόμη από τα χείλη χρυσαυγιτών. 2. «Νενέκοι», χαρακτηρισμός που απευθύνεται όχι απλώς στους προδότες, αλλά σε εκείνους που συμπράττουν με τον εχθρό εναντίον της πατρίδας τους.
Μια «άγνωστη» έως σήμερα επιστολή του Γέρου του Μοριά που είχε γραφτεί το 1822 αποδεικνύει πως η απειλητική φράση, που έχει πάρει μυθικές διαστάσεις στα χρόνια της νεότερης Ελλάδας, γράφτηκε για πρώτη φορά τέσσερα χρόνια νωρίτερα από όσο γνωρίζαμε. Επιστολή που αύριο βγαίνει σε δημοπρασία από τον οίκο Πέτρος Βέργος.
«Εις Ελόγου Σας χωρία της Λιοδώρας, όλα από Ζάτουνα έως Ασπρα Οσπήτια. Ευθύς όπου λάβετε το παρόν μου να ακούσετε την φωνήν του γενναιοτάτου χιλιάρχου Δημητράκη Πλαπούτα, τον οποίον διορίζω με πληρεξουσιότητα να πάρη τα άρματά σας, και όλοι μαζύ να ελθήτε το ογληγορώτερον κατά το χρέος σας. Του έδωσα άδεια διά εκείνους από εσάς οπού δεν θελήσουν, να θύση και να απολέση με φωτιά και με τζεκούρι, οι δε λοιποί είσθε εις την αγάπην μου, και κάμνετε το χρέος σας με προθυμίαν, και ελπίζω ότι θ' ακολουθήσετε χωρίς δυσκολίας. Ακολουθήσατε λοιπόν, καθώς σας γράφω, και ακολουθήσατε τον Καπιτάν Δημητράκη, να προφθάσετε το ογληγορώτερον.
15 Ιουνίου 1822, Σαραβάλι, εκ της πολιορκίας Πατρών,
Ο στρατηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης».
Είναι το πλήρες περιεχόμενο της μονόφυλλης επιστολής, η οποία δημοπρατείται. «Είναι η πρώτη φορά που ο Κολοκοτρώνης χρησιμοποιεί αυτή τη φράση σε μια προσπάθειά του να επιστρατεύσει τον κόσμο να βοηθήσει στην πολιορκία της Πάτρας», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο ιδιοκτήτης του οίκου δημοπρασιών Πέτρος Βέργος για την επιστολή που έφτασε στα χέρια του από απογόνους οικογένειας οπλαρχηγού της Επανάστασης, οι οποίοι όμως επιθυμούν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους.
«Η επιστολή ουσιαστικά συνοδεύει τον Πλαπούτα και μέσω αυτής προσπαθεί να επιστρατεύσει τον κόσμο που προτιμούσε να πάει να δει τα γεννήματά του, από το να πάει στον πόλεμο.
Το έγγραφο δε είναι σε άριστη κατάσταση, καθώς βρισκόταν για χρόνια στο συρτάρι και έως τώρα ήταν αθέατο στο ευρύ κοινό και άγνωστο στην επιστημονική κοινότητα, σε αντίθεση με την επιστολή του 1826, η οποία δημοπρατήθηκε στο παρελθόν από τον οίκο μου και ήταν γνωστή και δημοσιευμένη».
ΑΠΟ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ. Η επιστολή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, από τις σπάνιες που φέρουν και τη σφραγίδα του - περίπου ένα στα δέκα έγγραφα με την υπογραφή του κορυφαίου οπλαρχηγού φέρουν και τη σφραγίδα του, σύμφωνα με τον Πέτρο Βέργο - ανήκει σε μια ιδιωτική συλλογή με περίπου οκτώ επιστολές, εκ των οποίων δύο βγαίνουν τώρα στο σφυρί.
Η εκτίμηση του εγγράφου κυμαίνεται μεταξύ των 2.500 και 3.500 ευρώ, τιμή υψηλότερη από ό,τι όλες οι άλλες που βγαίνουν στη δημοπρασία, όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα για τα έγγραφα που αφορούν τον Κολοκοτρώνη και τον Καραϊσκάκη και ακολουθούν όλοι οι λοιποί συμμετέχοντες στην Ελληνική Επανάσταση.
Ο αγοραστής υπολογίζεται ότι θα είναι κάποιος συλλέκτης ή κάποιο ιδιωτικό ίδρυμα, καθώς η στρόφιγγα των δημόσιων μουσείων έχει κλείσει προ πολλού για αγορές και η τιμή του εγγράφου εκτιμάται «ότι δεν θα ξεπεράσει πολύ τα 4.000 ευρώ λόγω της κρίσης, ενώ παλαιότερα θα εκτοξευόταν έως και στις 8.000 ευρώ».
Κατά 500 ευρώ χαμηλότερη είναι η εκτίμηση της δεύτερης επιστολής του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη προς τους Δημητράκη Παλούτα, Γεώργιο Δημητρακόπουλο και Νικόλαο Μπούκουρα, με ημερομηνία 17 Νοεμβρίου 1822, στην οποία τους δίνει οδηγίες για τις μελλοντικές κινήσεις τους.
ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ. Η θρυλική φράση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη που δεν φείδεται σκληρότητας ήρθε πολύ πρόσφατα στην επικαιρότητα παραφρασμένη («φωτιά και τσεκούρι στους φασίστες»). Ηταν εκείνη που αποτελούσε την κατακλείδα της προκήρυξης της τρομοκρατικής οργάνωσης που ανέλαβε την ευθύνη για το χτύπημα στο Νέο Ηράκλειο.
Ωστόσο στο παρελθόν «τρύπωσε» στους στίχους του Κωστή Παλαμά, στο ποίημά του «Χαλκόπλαστος για πάντα καβαλάρης» από την ενότητα των «Σατιρικών Γυμνασμάτων». Αποτέλεσε τίτλο για το βιβλίο του Ευάγγελου Αβέρωφ που έχει θέμα τις ιστορικές συνθήκες του Εμφυλίου. Αποτέλεσε βασικό σύνθημα σε αφίσες του Ελληνικού Μετώπου επί προεδρίας Μάκη Βορίδη. Ακούστηκε από το βήμα της Βουλής, από τον Χρήστο Παππά της Χρυσής Αυγής και αναφέρθηκε σε επιστολή του προφυλακισμένου αρχηγού της φερόμενης ως «εγκληματικής οργάνωσης», Νίκου Μιχαλολιάκου.
